VUI یا Voice User Interface یا رابط کاربری صوتی، به‌عنوان یکی از ترندهای طراحی UI شناخته شده است. شاید اینطور به نظر برسد که رابط کاربری صوتی، همان دستیارهای صوتی مانند Alexa یا Siri هستند. اگرچه دستیارهای صوتی هم بخشی از رابط کاربری صوتی هستند، اما در واقع VUI چیزی فرای این‌هاست.

VUI یکی از عناصر پیچیده در تجربه کاربری است. در این مقاله با VUI یا رابط کاربری صوتی، ویژگی‌ها و دلیل محبوبیت آن بیشتر آشنا می‌شویم.

بیشتر بخوانید: “۱۰ ترند طراحی UI در سال ۲۰۲۴“

VUI (رابط کاربری صوتی) چیست؟

رابط کاربری صوتی یا VUI ابزاری است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا به‌صورت گفتاری، با دستگاه‌ها یا سیستم‌ها تعامل داشته باشند و دستورات را به‌شکل صوتی را به آن‌ها ارسال کنند. این رابط کاربری با استفاده از تکنولوژی شناسایی گفتار (Speech Recognition)، گفتار کاربر را تشخیص داده و به درخواست‌ها و دستورات وی پاسخ دهد.

در ابتدا، فناوری VUI با نام Interactive Voice Response یا IVR شناخته می‌شد که در دهه‌ی ۸۰ و ۹۰ میلادی توسعه یافت. این فناوری به عنوان یکی از ابزارهای ارتباطی در صنعت خدمات مشتریان استفاده می‌شد، به طوری که با شناسایی سوالات متداول مشتریان، آن‌ها را به پاسخ‌های ضبط شده یا منوهای مشخصی هدایت می‌کرد.

اما امروزه، که به عنوان “عصر دوم” فناوری VUI شناخته می‌شود، این تکنولوژی با ادغام شناسایی گفتار با پردازش زبان طبیعی (NLP) و هوش مصنوعی، به شکلی پیشرفته‌تر و هوشمندانه‌تر عمل می‌کند. به‌دنبال این پیشرفت‌ها، کاربردهای استفاده از رابط کاربری صوتی نیز گسترده‌تر شده است، از جمله سرویس‌های خرید آنلاین، جستجو در وب، کنترل دستگاه‌های خانه هوشمند، و دسترسی به اطلاعات به‌روز و مفید مانند وضعیت آب و هوا و ترافیک در زمان حقیقی.

چرا VUI تبدیل به یک ترند شده است؟

یکی از دلایل اصلی پرطرفداری بودن VUI، کاربرد گسترده آن در دستگاه‌های هوشمند و دستیارهای شخصی است. به عنوان مثال، دستیارهای صوتی معروف مانند الکسا آمازون و سیری اپل، به کاربر امکان می‌دهند تا با یک کلمه یا جمله ساده، دستورات مختلفی را به دستگاه بدهد. این دستیارها آماده هستند تا به سوالات کاربران پاسخ دهند، اطلاعات مورد نیازشان را جستجو کنند، یادداشت‌های آن‌ها را ثبت کنند، و حتی موسیقی مورد علاقه‌شان را پخش کنند.

راحتی کاربران همیشه یکی از فاکتورهای مهم در تکنولوژی بوده است، و VUI با امکان سهولت در تعامل با دستگاه‌ها، جذابیت بیشتری برای کاربران ایجاد کرده است.

طبق آمار در سال ۲۰۲۲، تقریباً ۵۰٪ از جمعیت آمریکا روزانه از ویژگی‌های جستجوی صوتی استفاده می‌کردند.
۱۶٪ از این کاربران از جستجوی صوتی برای یافتن مکان‌های نزدیک به موقعیت جغرافیایی (مانند “رستوران‌های نزدیک” یا “فروشگاه‌های نزدیک”) استفاده می‌کردند. وب‌سایت‌هایی که برای جستجوی صوتی بهینه‌سازی شده‌اند و همچنین دارای رابط کاربری صوتی (VUI) هستند، در رتبه‌بندی بالاتری در صفحه نتایج جستجوی گوگل قرار می‌گیرند.
پیش‌بینی می‌شود که بازار VUI تا سال ۲۰۲۹ به ارزش تقریباً ۵۰ میلیارد دلار خواهد رسید. درنتیجه وب‌سایت‌هایی که طراحی VUI را در استراتژی طراحی وب‌سایت خود گنجانده‌اند، از این صنعت در حال رشد سود می‌برند.

بیشتر بخوانید: “جستجوی صوتی“

ویژگی‌های VUI

۱. سرعت

گفتن یک جمله سریع‌تر از نوشتن آن است. زمانی که شما یک دستور یا سوال را به‌صورت صوتی بیان می‌کنید، این فرآیند بدون نیاز به حرکت انگشتان بر روی صفحه کلید یا دستگاه بسیار سریع‌تر انجام می‌شود.

۲. راحتی در استفاده

با استفاده از VUI، کاربران نیازی به جستجو در منوها و تنظیمات ندارند؛ به جای آن، فقط با گفتن دستورات خود به صورت بلند، می‌توانند به آنچه که نیاز دارند دست یابند. همچنین، VUI معمولاً با تنوع نام‌ها و مترادف‌های مختلف تنظیم می‌شود که این امر به کاربران اجازه می‌دهد که بدون نیاز به آشنایی کامل با ویژگی‌های محصول دیجیتال، از آن استفاده کنند.

۳. طراحی Accessible و در دسترس

طراحی دسترسی‌پذیر یک رویکرد طراحی است که هدف آن، ایجاد محصولات و خدماتی است که برای تمامی انسان‌ها، از جمله افراد دارای معلولیت‌ یا محدودیت، دردسترس باشند. استفاده از رابط‌های کاربری صوتی (VUI) این امکان را فراهم می‌کند که افراد دارای مشکلات بینایی، بتوانند به‌راحتی با دستگاه‌ها و برنامه‌ها تعامل کنند.

همچنین، در برخی موقعیت‌های خاص، مثلا هنگام رانندگی، VUI به کمک کاربران می‌آید.

طراحی قابل دسترس نه تنها به بهبود تجربه کاربری افراد کمک می‌کند، بلکه یک مزیت رقابتی جدی و مهم برای کسب‌وکارها محسوب می‌شود، زیرا محصولات و خدماتی که برای تمامی افراد قابل دسترسی باشند، جذابیت بیشتری برای مشتریان دارند.

۴. ایجاد حس همدلی

استفاده از رابط کاربری صوتی (VUI) باعث ایجاد تعامل نزدیک‌تر با کاربر می‌شود. وقتی کاربر با دستگاه صحبت می‌کند، احساسی مشابه با یک تعامل انسانی به وجود می‌آید و این باعث بهبود تجربه کاربر می‌شود.

بیشتر بخوانید: “نقشه همدلی (Empathy Map) نقشه گنج است“

اصول طراحی VUI

یک اشتباه رایج طراحان UI این است که تصور می‌کنند رابط کاربری صوتی (VUI)، همان رابط کاربری گرافیکی (GUI) است که اِلِمان “صدا” به آن اضافه شده است.
طراحی رابط کاربری صوتی، به‌معنای طراحی یک نسخه صوتی از رابط کاربری گرافیکی نیست؛ بلکه یک تخصص است که اصول و تکنیک‌های خاص خودش را دارد.

درنظرگرفتن عامل “زمان” در طراحی

در GUI، کاربران می‌توانند به راحتی بخش‌های مختلف صفحه را رد کنند و روی بخش‌هایی از صفحه که برایشان جذاب‌تر است متمرکز شوند. اما در VUI، اطلاعات به زمان وابسته است و کاربران مجبور هستند تا به ترتیب محتواها را بشنوند و نمی‌توانند از قسمت‌هایی که تمایلی به شنیدنشان ندارند عبور کنند.
در نتیجه، در طراحی VUI برای وبسایت‌ها، وب اپلیکیشن‌ها یا اپلیکیشن‌های موبایل، باید اصول خاصی را رعایت کرد. برای مثال، باید از راهنمایی‌های طولانی که کاربر را مجبور به شنیدن در مدت زمان طولانی می‌کند، اجتناب شود. و به جای آن، از راهنمایی‌های کوتاه و مختصر استفاده شود. همچنین، باید این امکان فراهم شود تا کاربر بتواند واکنش خود را به صحبت‌های VUI اعلام کنند یا در صورت لزوم وقفه‌هایی برای تفکر و پاسخ داشته باشد.

استفاده از آیکون‌های شنیداری (Earcons)

Earcons مانند آیکون‌های گرافیکی در رابط کاربری گرافیکی (GUI) عمل می‌کنند، اما به جای تصویر، از صدا برای انتقال اطلاعات استفاده می‌کنند.
استفاده از Earcons به کاربران اطمینان می‌دهد که VUI در حال انجام عملی خاصی است و آن‌ها را در جریان فعالیت‌هایی که روی وب‌سایت انجام می‌شود، قرار می‌دهد.
به عنوان مثال، صدای کلیک می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که ربات صوتی در حال انجام یک وظیفه خاص است.

طراحی گفتگومحور

موفقیت VUI بر پایه طراحی گفتگومحور استوار است. در طراحی رابط کاربری صوتی، طراح باید مطمئن شود واکنش‌ها و پاسخ‌های سیستم به کاربر، یک تجربه گفتگوی خوب و طبیعی را برای کاربران ایجاد می‌کند.
برای دست‌یابی به این هدف، باید به اصول اساسی طراحی گفتگومحور توجه ویژه شود. این اصول عبارتند از:

• طراحی برای زبان انسان: یعنی استفاده از اصطلاحات و عباراتی که برای کاربران طبیعی و آشنا هستند. محتوا و پیام‌هایی که ارسال می‌شوند، طبیعی به نظر بیایند و باعث ایجاد یک گفتگوی صمیمی و دوستانه با کاربران شوند.

• سهولت در استفاده: به این معنا که کاربران باید بتوانند به راحتی و بدون نیاز به آموزش‌های طولانی و پیچیده با سیستم تعامل داشته باشند.

• توجه به بازخورد کاربران: در طراحی این سیستم‌ها، نظرات و بازخوردهای کاربران بسیار مهم هستند و می‌توانند در بهبود تجربه کاربر موثر باشند.

کلام آخر

طراحی رابط کاربری صوتی (VUI) به‌عنوان یکی از ترندهای محبوب طراحی UI در سال ۲۰۲۴، بر بهبود تجربه کاربر به‌شدت تاثیرگذار است. VUI به کاربران اجازه می‌دهد که با استفاده از صدا و گفتار با وب‌سایت‌ها و برنامه‌ها تعامل داشته باشند، بدون اینکه از ابزارهایی مانند صفحه کلید یا موس استفاده کنند. در نتیجه حالا، زمان آن رسیده است که طراحان UI به طراحی رابط کاربری صوتی نگاهی ویژه داشته باشند.

در دوره آموزش طراحی UI، تمامی تکنیک‌های طراحی UI و اصول تفکر طراحی رابط کاربر، آموزش داده می‌شود.